Jest niewiele obszarów w Polsce, gdzie za parę lat udało się dokonać rewolucji w transporcie publicznym. Jednym z takich miejsc jest na pewno region koło Grodziska Mazowieckiego.
Siatka komunikacyjna, która obecnie funkcjonuje pod nazwą Grodziskie Przewozy Autobusowe (GPA), powstała w 2020 roku. Grodziskie Przewozy Autobusowe to związek powiatowo-gminny, którego członkiem jest powiat grodziski, powiat pruszkowski oraz gminy na terenie tych powiatów: Baranów, Jaktorów, Grodzisk Mazowiecki, Milanówek i Żabia Wola. Członkiem związku jest również gmina Błonie na terenie powiatu warszawskiego zachodniego. Samorządy zrzeszone w związku zdecydowały się wspólnie organizować autobusowy transport publiczny na swoim terenie. Zasięg GPA jest jednak jeszcze nieco większy niż teren jego członków – autobusem GPA można dojechać na przykład nawet do Warszawy. GPA to jednak nie przewoźnik, przewozy na rzecz związku wykonują prywatni przewoźnicy – operatorzy, korzystając z własnych pojazdów.
Grodziskie Przewozy Autobusowe to obecnie około 30 linii autobusowych na obszarze około 700 km², gdzie mieszka blisko 300 tysięcy mieszkańców. Przewozy są realizowane około 70 pojazdami. Z systemu korzysta około 250 tysięcy pasażerów miesięcznie.
Spójrzmy na przewozy organizowane przez GPA z punktu widzenia pasażera. System ten ma trzy ogromne zalety, ale też jedną wadę. Warto wspomnieć też o jednej ciekawostce.
Zaleta nr 1 – dobra oferta i cykliczny rozkład jazdy
Praktycznie każda większa miejscowość na obsługiwanym obszarze posiada co najmniej jedną linię autobusową. Zdecydowana większość linii kursuje codziennie, również w weekendy i święta. Oferta rozkładowa obejmuje cały dzień – od wczesnego rana do późnego wieczoru. Pasażer nie musi dostosowywać swojego dnia do rozkładu autobusu, ponieważ oferta jest bardzo dobra, czasami nawet zaskakująco dobra. Co więcej, większość linii kursuje według cyklicznego rozkładu jazdy – co 30, 60 lub co 120 minut. Grodziskie Przewozy Autobusowe stosują cykliczne rozkłady jazdy jako jedni z nielicznych organizatorów regionalnego transportu autobusowego w Polsce. Dzięki temu pasażer łatwo może zapoznać się z ofertą.
Zaleta nr 2 – prosta i atrakcyjna taryfa
Niezwykle zachęcająca jest nie tylko oferta rozkładowa, ale również taryfa biletowa. Ceny biletów są bardzo przystępne! Bilet w obrębie jednego miasta kosztuje zaledwie 1 zł, w całej gminie 2 zł, a przejazd pomiędzy dwoma lub więcej gminami to koszt 4 zł – to najwyższa cena! Za 4 zł można przejechać na przykład 40 km z Grodziska do Warszawy. Uczniowie i studenci mogą skorzystać z ulgi tylko na bilety miesięczne. Seniorzy powyżej 70 lat oraz honorowi dawcy krwi podróżują zupełnie bezpłatnie. Ponadto dostępne są atrakcyjne ceny biletów miesięcznych, które oscylują między 25 zł a 100 zł. Posiadacze biletów miesięcznych na kolej mogą zakupić bilet miesięczny na autobusy GPA za jeszcze niższą cenę – od 6 do 12 zł za miesiąc podróży. Bilety miesięczne można nabyć w punktach stacjonarnych lub przez e-Podróżnik.
Uważamy, że taka taryfa stanowi dobrą alternatywę dla zupełnie darmowej komunikacji – przyciąga pasażerów, jednocześnie umożliwiając częściowe pokrycie kosztów komunikacji ze sprzedaży biletów i dostarcza aktualne statystyki na temat popularnych tras i natężenia ruchu pasażerów.
Zaleta nr 3 – informacje dla pasażerów
Profesjonalna informacja pasażerska stanowi ogromną zaletę GPA. Na każdym przystanku znajdują się czytelne rozkłady jazdy. Dodatkowo, na wielu przystankach można znaleźć tabliczki z QR kodem, który przekierowuje do rozkładów online z odjazdami w czasie rzeczywistym. Na niektórych przystankach umieszczone są również schematy całej sieci linii GPA. Dla osób, które preferują przeglądanie rozkładów w internecie lub za pośrednictwem aplikacji, istnieje wiele opcji, takich jak Google Maps, aplikacja KiedyPrzyjedzie czy e-Podróżnik.
Informacje w pojazdach są również prezentowane w profesjonalny sposób. Każdy autobus wyposażony jest w wyświetlacze elektroniczne, a większość posiada także głosowe zapowiedzi przystanków. Jedyne, czego brakuje, to wewnętrzne wyświetlacze z informacją m.in. o następnym przystanku.
Wada – bazowanie głównie na nisko pojemnych pojazdach
GPA przyjęło założenie, że pojazdy powinny być w ruchu, a nie stać, dlatego głównie wykorzystuje pojazdy o niskiej pojemności. Dzięki temu udaje się efektywnie zarządzać kosztami stałymi, a koszt realizacji jednego kilometra przejazdu jest stosunkowo niewielki. To pozwala na sfinansowanie znacznej części przewozów z rządowego Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych (FRPA), który przyznaje środki za każdy zrealizowany kilometr. Taka strategia umożliwia zapewnienie szerokiej oferty rozkładowej za stosunkowo niewielkie dopłaty ze strony samorządów.
Jednak wadą tej strategii jest niższa jakość przewozu, ponieważ busy nie oferują takiego komfortu i przestrzeni jak duże autobusy. Ponadto, dla przewiezienia tej samej liczby pasażerów wymaga się większej liczby kierowców, ponieważ zamiast jednego autobusu konieczne jest użycie np. dwóch busów. Obecnie na rynku brakuje wystarczającej liczby kierowców, co stanowi również duże ryzyko dla Grodziskich Przewozów Autobusowych. Ekonomicznie patrząc, taka strategia sprawia, że tylko niewielką część kosztów można pokryć z wpływów z biletów, ponieważ do nisko pojemnych pojazdów nie może zmieścić się zbyt wielu chętnych do płacenia pasażerów. GPA jest zatem w większym stopniu uzależnione od środków z rządowego FRPA, co nie jest do końca zdrową sytuacją.
Ciekawostka – bezpłatna linia obsługiwana elektrycznym autobusem
Wśród linii autobusowych obsługiwanych przez GPA wyróżnia się linia nr 0. Linia ta kursuje wyłącznie na terenie miasta Grodzisk Mazowiecki i obsługiwana jest przez zupełnie nowe, elektryczne autobusy Solaris Urbino 9 electric. Choć te pojazdy są nieco krótsze niż standardowe autobusy, zapewniają one bardzo wysoki komfort podróży dzięki swojej nowoczesnej konstrukcji. Linia nr 0 jest linia okrężna, obejmująca praktycznie całe miasto. Kursy są dostępne tylko w dni robocze, co godzinę (z pewnymi wyjątkami). Co więcej, podróż tym autobusem jest całkowicie bezpłatna. Elektryczne autobusy zostały zakupione dzięki funduszom unijnym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego.
GPA planuje (stan na czerwiec 2023 r.) zakup nowych, większych autobusów dla swoich podwykonawców. Będą to pojazdy o klasycznym napędzie spalinowym, co znacznie ułatwi ich eksploatację. Jeśli zakup się powiedzie, Grodziskie Przewozy Autobusowe będą mogły zapewnić wysoki standard podróżowania na kolejnych trasach.